Kolejne cztery lata kluczowe dla transatlantyckich relacji. Polityka administracji Donalda Trumpa może przynieść napięcia

Relacje między Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską są największymi relacjami gospodarczymi, inwestycyjnymi i handlowymi na świecie. Są krytyczne dla obu stron Atlantyku. I bardzo ważne również dla Polski, która jest nie tylko członkiem UE, ale też coraz większym partnerem w handlu towarami i usługami z USA – mówi agencji Newseria Tony Housh, członek Rady Dyrektorów Amerykańskiej Izby Handlowej w Polsce.

Według danych Parlamentu Europejskiego w 2022 roku USA były największym odbiorcą unijnego eksportu towarów, z blisko 20-proc. udziałem (w porównaniu do 9-proc. udziału Chin) oraz drugim najważniejszym partnerem UE w imporcie, odpowiadając za blisko 12 proc. towarów importowanych przez Wspólnotę. W 2023 roku eksport z UE do USA zmniejszył się o 1,3 proc. do 502,4 mld euro (wobec wcześniejszych, rekordowych 509,4 mld euro w 2022 roku), a przywóz z USA spadł o 3,6 proc. do 346,2 mld euro (wobec 358,7 mld euro w 2022 roku). Nadwyżka handlowa UE w relacji z USA wzrosła w 2023 roku o 6,6 mld euro, do wartości nieco ponad 156,1 mld euro (to nadal mniej niż rekordowa nadwyżka z 2021 roku w wysokości 165,96 mld euro).

Stany Zjednoczone są również głównym partnerem UE w międzynarodowym handlu usługami. Łącznie gospodarki obu partnerów stanowią ponad 40 proc. światowego PKB i 40 proc. światowego handlu towarami i usługami. Ważny jest też fakt, że USA i UE są nawzajem największymi inwestorami – łączne inwestycje USA w UE są trzykrotnie wyższe niż w całym regionie Azji i Pacyfiku, z kolei inwestycje UE w USA są ok. 10 razy wyższe niż sumarycznie w Indiach i Chinach. Szacuje się, że amerykańskie i unijne spółki, działające wzajemnie na swoich terytoriach, zapewniają pracę ponad 14 mln ludzi po obu stronach Atlantyku. Tym samym relacje gospodarcze USA–UE mają istotne znaczenie dla rynku pracy.

Analitycy wskazują, że duży wpływ na ich kształt w nadchodzących latach będą mieć wyniki ostatnich wyborów prezydenckich w USA i wygrana Donalda Trumpa, którego polityka jest mocno nastawiona na ochronę amerykańskiego przemysłu. To zaś może ograniczyć dostęp europejskich firm do niektórych segmentów amerykańskiego rynku, np. zaawansowanych technologii czy energetyki. Z kolei zapowiadane przez Trumpa wprowadzenie ceł na towary importowane z Europy ograniczy zakres współpracy handlowej i może znacząco zwiększyć napięcia w relacjach transatlantyckich.

Podczas kampanii wyborczej była taka retoryka, że w polityce handlowej mogą zajść duże zmiany, ale wciąż czekamy, jak faktycznie będzie to wyglądać. Większość ludzi nowej administracji rozumie, jak ważne są stosunki gospodarcze USA i UE w handlu i usługach. Oczywiście są pewne elementy ryzyka, ale to nie znaczy, że będzie to dotyczyć każdego kraju europejskiego na tym samym poziomie – mówi Tony Housh. Myślę, że kontakty między Stanami Zjednoczonymi i Polską będą utrzymane na bardzo wysokim poziomie, bo te relacje są bardzo dobre. I sądzę, że obóz prezydenta elekta Donalda Trumpa rozumie, jak ważną rolę Polska pełni w NATO, w Unii i jako sojusznik USA. Natomiast na poziomie UE ten temat może być trochę bardziej delikatny, ponieważ ze strony administracji Trumpa są takie reakcje, że Europa musi być bardziej otwarta na handel i inwestycje strony amerykańskiej. Oczywiście będzie dyskusja o cła, ale na jej wynik musimy jeszcze poczekać.

Eksperci zauważają, że ścisła współpraca i strategiczne stosunki między Stanami Zjednoczonymi a UE i jej państwami członkowskimi mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa i dobrobytu po obu stronach Atlantyku. Ta współpraca obejmuje m.in. bezpieczeństwo, energetykę i technologię, walkę z terroryzmem, Rosję, Ukrainę, Bałkany Zachodnie i Bliski Wschód. A wobec eskalacji napięć i rosnącej liczby globalnych wyzwań USA i UE – mimo potencjalnych zagrożeń wynikających ze zmiany administracji w Waszyngtonie – są skazane są na dalszą, ścisłą współpracę i koordynację swoich polityk.

Bardzo ważne będą też kwestie dotyczące surowców, ponieważ Polska i Unia Europejska muszą być niezależne od rosyjskich decyzji i myślę, że w tym obszarze mogą budować jeszcze głębsze relacje, dotyczące m.in. nafty, gazu czy minerałów, ze Stanami Zjednoczonymi i innymi sojusznikami. Ta współpraca musi być bliższa, bo to jest ważne nie tylko ze względu na kwestie gospodarcze, ale i bezpieczeństwo narodowe. Dlatego to będzie bardzo poważna dyskusja między nową władzą europejską i administracją Donalda Trumpa – prognozuje członek Rady Dyrektorów Amerykańskiej Izby Handlowej w Polsce.

Jak podkreśla, jest wiele innych obszarów, gdzie obustronne relacje mogą być pogłębiane. Będą im jednak towarzyszyć duże wyzwania.

W nadchodzących latach relacje będą dotyczyć m.in. inwestycji w obronę i wspólne technologie, ale to też będzie trudna dyskusja, bo oczywiście mamy producentów po obu stronach Atlantyku. Dalej, ważna będzie też kwestia sztucznej inteligencji oraz inwestycji w badania i rozwój, ponieważ w USA pojawiają się takie głosy, że strona amerykańska inwestuje ogromne pieniądze w B+R technologii farmaceutycznych, ale beneficjent jest po stronie europejskiej. To jest oczywiście temat do dyskusji. Natomiast te obszary będą bardzo ważnym kierunkiem, ponieważ one będą przesądzać o konkurencyjności amerykańskiej, ale też oczywiście europejskiej gospodarki – podkreśla Tony Housh.